Czym jest Internet?

Niełatwo jest odpowiedzieć na pytanie, czym jest Internet, przede wszystkim dlatego, że nie jest to jedna, konkretna rzecz, ale rozbudowany system złożony z kilku wzajemnie powiązanych elementów. Podstawową częścią Internetu jest sieć komputerów, do której może się włączyć każdy, kto posiada takie urządzenie. Możliwości uzyskiwane dzięki temu połączeniu są ogromne – przede wszystkim zapewnia ono rozmaite typy komunikacji – tekstową, głosową, video – bez ograniczeń czasowo-przestrzennych. Sprzyja to tworzeniu się społeczności w Sieci, stanowiących kolejny ważny element Internetu. To użytkownicy Sieci wpływają na jej wygląd i sposoby, w jakie się ją wykorzystuje. Trzecim istotnym elementem Internetu jest wszystko to, co robią w nim użytkownicy, czyli zasoby. Internet to niewyczerpane źródło wiedzy, a osoba potrafiąca z niego korzystać może tu znaleźć niemal wszystko, czego potrzebuje.

Tak właśnie definiuje się Internet w oficjalnych dokumentach:

  • połączone sieci oparte na protokole TCP/IP,
  • społeczność używająca i rozwijająca tę sieć,
  • zbiór znajdujących się w niej zasobów.

Jaka jest Sieć? Dynamiczna – jest tworzona przez wszystkich użytkowników, a każdy kolejny internauta w jakiś sposób ją zmienia. Zdecentralizowana – nie ma „kwatery głównej”, a więc jest niezależna, nikt nią nie kieruje, a kierunki rozwoju wyznaczają wszyscy użytkownicy. Brak nadzoru mógłby jednak prowadzić do anarchii, która wpływałaby niekorzystnie na możliwości wykorzystywania Internetu. Ponadto, Sieć może być używana w celach niezgodnych z prawem lub w sposób niebezpieczny dla innych użytkowników. Społeczność internetowa podejmuje więc różnego rodzaju działania, których celem jest wypracowanie zasad korzystania z Sieci (netykiety) oraz ochrona internautów przed osobami, które nie przestrzegają tych zasad.

 Aktywności w Sieci

Co można robić w Internecie? Co zwykle robią tam dzieci? Internet oferuje wiele możliwości a najważniejsze z nich to:

WWW czyli najpopularniejsza usługa w Internecie, z której korzystasz, czytając tę stronę.
E-mail poczta elektroniczna, umożliwiająca przesłanie listów oraz plików.
Listy dyskusyjne i grupy dyskusyjne grupy tematyczne, w których prowadzi się rozmowy.
Fora dyskusyjne dyskusje tematyczne na stronach WWW.
Komunikatory programy umożliwiające rozmowy z innymi użytkownikami Sieci – w formie tekstowej, głosowej, a nawet z obrazem video.
IRC usługa umożliwiająca łączenie się – za pomocą odpowiedniego programu – z kanałami tematycznymi, w których można rozmawiać z wieloma przebywającymi tam osobami jednocześnie.
Czat możliwości które daje IRC, wykorzystane na stronie www.
P2P system wymiany plików między użytkownikami Internetu, w którym wykorzystuje się specjalne programy.
FTP protokół umożliwiający wymianę plików między komputerami w Sieci.
Gry w sieci najpopularniejsza rozrywka, którą umożliwia Internet.

  Dla rodziców

W kontakcie z Internetem, warto pamiętać o kilku pozornie oczywistych, ale czasami niedostrzeganych faktach:

  • Zalety Internetu znacznie przeważają nad jego wadami;
  • Ciekawość dziecka jest rzeczą naturalną;
  • Anonimowość w Sieci jest tylko pozorna;
  • Internet jest dobry, źli bywają jedynie ludzie, którzy go używają.

Kampania medialna

Wykorzystywanie seksualne dzieci za pośrednictwem Internetu jest zjawiskiem przybierającym na sile wraz z rozwojem Sieci.

Pedofile korzystają z Internetu zarówno w celu komunikowania się między sobą, jak i po to, by docierać do potencjalnych ofiar. Dzieci korzystające z serwisów komunikacyjnych takich, jak czaty czy komunikatory (np. gadu-gadu), są łatwym celem dla pedofilów, którzy tą drogą umawiają się z dziećmi, podając się za ich rówieśników lub zyskując ich zaufanie w inny sposób.

Zgodnie z wynikami badań, przeprowadzonych przez Fundację Dzieci Niczyje, w Polsce ponad 92% dzieci używających Internetu korzysta z serwisów umożliwiających komunikację on-line.

  • 87% dzieci podaje obcym swój adres e-mail
  • 64% dzieci podaje obcym swój numer telefonu
  • 42% dzieci podaje obcym adres zamieszkania
  • 44% dzieci przesyła obcym swoje zdjęcie
  • 25% dzieci spotyka się z obcymi „poznanymi” w Internecie (!!!)

 Netykieta

Netykieta jest zbiorem zasad postępowania (swego rodzaju savoir vivrem) obowiązującym wszystkich (!) użytkowników Internetu. Niepokojący wydaje się fakt, że bardzo wiele osób nigdy o niej nie słyszało.

Spisana netykieta ma uświadamiać lub przypominać użytkownikom zasady obowiązujące w bardzo już licznej społeczności internautów. Te reguły służą nam wszystkim – mnie, Tobie, „im” – abyśmy mogli tworzyć zdrową, bezpieczną społeczność w tym „kraju” (sieci) bez granic.

Zasady netykiety są aktualne, niezależnie od tego, kiedy zostały spisane! Być może zauważyłeś w Sieci coś, co jest z nią sprzeczne, co jednak nie oznacza, że podobne działania są wskazane czy właściwe.

3 główne zasady:

  1. myśl(!),
  2. nie działaj na czyjąś szkodę,
  3. nie nadużywaj.

Zapoznanie się z zasadami netykiety jest obowiązkiem każdego użytkownika. Rodzice powinni zadbać o to, żeby znały ją ich dzieci, a przede wszystkim żeby rozumiały sens jej istnienia. Jest to ważne dla ich bezpieczeństwa i przyda im się do właściwego i sprawnego korzystania z Internetu.

Twoje dziecko w Sieci

Czy Twoje dziecko korzysta z Internetu? Najprawdopodobniej tak. Czy wiesz, co tam robi? Z kim się kontaktuje? Ile czasu w nim spędza? Jeżeli odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi „nie”, powinieneś to zmienić. Przecież starasz się wiedzieć, co robi Twoje dziecko, kiedy wychodzi na podwórko, z kim spędza tam czas i kiedy wraca do domu. Być może nasunęła Ci się odpowiedź: Ale Internet nie jest „prawdziwym życiem”, tylko rzeczywistością wirtualną. Dziecko jest bezpieczne – przecież siedzi w pokoju obok, nawet jeśli rozmawia właśnie za pośrednictwem Internetu z kimś ze Stanów Zjednoczonych. Takie podejście zdejmuje z rodziców odpowiedzialność za poczynania dzieci w Internecie, ale jest zupełnie nieuzasadnione. Czy dziecko jest naprawdę bezpieczne, skoro w każdej chwili może się zetknąć z materiałami szkodliwymi dla niego ze względu na jego wiek (np. z pornografią)? Czy jest bezpieczne, kiedy nawiązuje z nim kontakt pedofil, a małe doświadczenie życiowe dziecka ułatwia napastnikowi zbudowanie z nim relacji opartej na zaufaniu? Wreszcie, czy Ty sam jesteś bezpieczny, kiedy Twoje dziecko ściąga z Internetu nielegalne wersje oprogramowania lub pirackie kopie filmów czy utworów muzycznych? Czy zdajesz sobie sprawę, że różne formy działania w Sieci mogą być niezgodne z prawem, i to Ty możesz zostać ukarany za wykroczenie dziecka, bo komputer należy do Ciebie, a dziecko jest jeszcze niepełnoletnie?

 

Jeżeli jesteś rodzicem dziecka w Sieci, powinieneś:

  • zadbać o jego bezpieczeństwo, nawet jeżeli sam nie korzystasz z Internetu;
  • postarać się żeby nie robiło ono w Internecie rzeczy, których nie powinno, ze względu na siebie i innych.

Aby zadbać o bezpieczeństwo dziecka w Sieci, powinieneś dysponować dwoma podstawowymi rodzajami wiedzy. Po pierwsze, konieczna jest przynajmniej podstawowa znajomość Internetu. Po drugie, niezbędna jest wiedza o rodzajach aktywności dziecka w Internecie. Pewnym ułatwieniem może być zamieszczona lista form aktywności, jednak nic nie zastąpi rozmów z dziećmi, bo każde z nich korzysta z Sieci w inny sposób. Rozmawiaj z dzieckiem o Internecie, interesuj się tym, co dziecko w nim robi, i traktuj takie rozmowy jako wstęp do dyskusji o zagrożeniach czyhających w Internecie i sposobach ich unikania. Przy tej okazji warto też zaznajomić dziecko z netykietą – zarówno z jej zasadami, jak i z powodami, z których należy ich przestrzegać.

 

Zagrożenia

W Internecie istnieje wiele potencjalnych zagrożeń, na które narażone może być każdy, zwłaszcza dzieci. Do najważniejszych z nich zaliczyć można:

Rady dla rodziców

Powinieneś dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić Twojemu dziecku bezpieczeństwo w Sieci, nie zapominając o kilku faktach, o których wspominaliśmy na samym początku: zalety Internetu znacznie przeważają nad jego wadami;

  • ciekawość dziecka jest rzeczą naturalną;
  • anonimowość w Sieci jest tylko pozorna;
  • Internet jest dobry, źli mogą być jedynie używający go ludzie.

Zapobieganie zagrożeniom polega przede wszystkim na podejmowaniu działań, dzięki którym będziesz mógł się dowiedzieć, w jaki sposób Twoje dziecko spędza czas w Sieci, a także na rozmawianiu z dzieckiem, by skłonić je do zachowywania ostrożności.

Co robić

  1. Unikaj ustawiania komputera w pokoju dziecka. Jeżeli to zrobisz, trudno Ci będzie kontrolować czas, jaki spędza przed komputerem, i godziny, w których to robi. W wypadku komputera i Internetu powinny obowiązywać takie same zasady, jakie stosuje się w prawdziwym życiu – jeśli nie pozwalasz dziecku grać przez 7 godzin bez przerwy w piłkę nożną ani spotykać się ze znajomymi o trzeciej w nocy, to dlaczego miałoby grać przez wiele godzin dziennie w gry komputerowe albo używać Internetu w czasie, kiedy powinno spać.
  2. Nie używaj kilku kont w systemach operacyjnych, które oferują taką możliwość. Dzięki temu będziesz się orientować w rodzajach aktywności podejmowanej w Sieci przez Twoje dziecko.
  3. Używaj programów filtrujących. Wiele przeglądarek internetowych jest wyposażonych w takie narzędzia, ale istnieją również zewnętrzne programy blokujące treści nieodpowiednie dla dzieci. Jest to szczególnie ważne w wypadku młodszych dzieci, które najczęściej natrafiają na tego typu treści przypadkowo i są szczególnie podatne na ich negatywny wpływ.
  4. Ze starszymi dziećmi, które zazwyczaj „radzą” sobie z filtrami i często same poszukują materiałów niekoniecznie dla nich przeznaczonych, trzeba po prostu rozmawiać.
  5. Ustal z dzieckiem zasady używania komputera i Internetu, spisz je i zawieś w okolicach komputera.
  6. Jeśli Twoje dziecko nie zna Internetu, zapoznaj je z nim lub odkrywajcie go razem. Jeśli zna, poproś je, żeby było Twoim przewodnikiem po wirtualnym świecie. Pozwoli Ci to poznać i ukierunkować internetowe zainteresowania dziecka. Staraj się, żeby Internet był aktywnością rodzinną, surfuj po Sieci razem z dzieckiem.
  7. Zachęcaj dziecko do rozwijania zainteresowań za pośrednictwem Internetu, do robienia w nim rzeczy pożytecznych. Wynajduj dla niego strony, listy i fora dyskusyjne zgodne z jego hobby.
  8. Ustal z dzieckiem, jakich danych nie powinno ujawniać w Internecie w żadnym wypadku (n. adresu zamieszkania), a które może podawać w określonych okolicznościach (n. adres e-mail).
  9. Staraj się poznawać internetowych przyjaciół swojego dziecka tak, jak czynisz to w realnym świecie. Na ogół trafniej niż dziecko wyczujesz kłamstwo, dzięki czemu możesz uchronić je przed niebezpieczeństwem.
  10. Zrób wszystko, żeby Twoje dziecko nie umawiało się na spotkania w prawdziwym świecie z osobami poznanymi przez Internet. Jeśli do takiego spotkania ma jednak dojść, udaj się na nie z dzieckiem.
  11. Zgłaszaj incydenty, które uznasz za szkodliwe dla Twojego dziecka, odpowiednim organizacjom zajmującym się ściganiem przestępstw internetowych.
  12. Nie używaj komputera ani Internetu w roli opiekunki do dzieci.

 

O czym rozmawiać

  1. Rozmawiaj z dziećmi o Internecie. Poznaj ich sieciowe aktywności, mów o tym co powinny a czego nie mogą robić w Sieci. Niech wiedzą, że zawsze mogą zwrócić się do ciebie o pomoc w rozwiązaniu problemów wynikających z używania Sieci.
  2. Przekonaj dzieci, że powinny informować cię za każdym razem, kiedy znajdą w Internecie coś, co sprawi, że poczują się skrępowane, zawstydzone, urażone lub w jakiś inny sposób źle.
  3. Naucz dziecko, że informacje w Internecie nie zawsze są wiarygodne. Wskaż mu inne sposoby zdobywania wiedzy, aby mogło konfrontować wiadomości z Sieci z innymi materiałami.
  4. Rozmawiaj o właściwych zachowaniach w Internecie ujętych w nternet, tłumacząc dlaczego dziecko powinno się do niej stosować.

 

Jak interweniować?

Podstawowym celem jest oczywiście uniknięcie sytuacji zagrożenia. Stąd główny nacisk, również w kampanii „Dziecko w sieci” położony jest na profilaktykę. W końcu lepiej uniknąć sytuacji, w której dziecko byłoby narażone na niebezpieczeństwo. Niestety, nie zawsze to się udaje. Dlatego ważne jest, byśmy wiedzieli, co zrobić, jeśli już – odpukać – stanie się coś złego.

Może się tak zdarzyć, że dziecko przyjdzie i powie nam, że coś się stało, coś je zaniepokoiło, czy przestraszyło, z jakiegoś powodu poczuło się skrępowane. Podstawowa zasada dla nas, dorosłych, to – nie krytykować i nie obwiniać. Nie lekceważmy takiej informacji. Nie zbywajmy dziecka, nie mówmy, że nie mamy teraz czasu. Nie wpadajmy też w panikę, nie reagujmy nerwowo. Pochwalmy dziecko za to, że nam powiedziało i zapewnijmy je o tym, iż to nie jest jego wina i może liczyć na naszą pomoc.

Możemy mieć taki odruch, by „odciąć” nternet. Z niego wypłynęło zagrożenie, więc chcąc chronić dziecko, izolujemy je od źródła zagrożenia. Wydawałoby się to logiczne. Pamiętajmy jednak, iż trzeba tu wykazać się zdrowym rozsądkiem i wrażliwością. Dziecko może odebrać to odcięcie sieci jako karę. A przecież nie chcemy karać, bo dziecko nie zrobiło niczego złego. To ktoś inny zasłużył na karę – ten, kto zagroził naszemu dziecku.

Poprośmy dziecko, by opowiedziało nam, co się stało. Wysłuchajmy spokojnie, dając mu możliwość swobodnej wypowiedzi, poprośmy, by pokazało nam w komputerze, co się stało. Sprawdźmy po prostu, co tak naprawdę się wydarzyło.

Czasami może to oznaczać, że zobaczymy coś naprawdę obrzydliwego. Naturalnym odruchem może być chęć wyrzucenia tego – skasowania pliku, czy listu. Nie róbmy tego. W ten sposób niszczymy dowody. Niczego w komputerze nie wolno usuwać, zostawmy w nim wszystko tak, jak jest.

Pod żadnym pozorem nie próbujmy działać na własną rękę. Mając dobre intencje możemy niechcący narobić wielu szkód, a nawet nieświadomie złamać prawo. Pamiętajmy też, że w legalny sposób nie możemy dotrzeć do danych pozwalających jednoznacznie zidentyfikować sprawcę.

Jeśli mamy podejrzenie, że zostało złamane prawo, to właściwym rozwiązaniem jest zawsze jak najszybsze powiadomienie o tym policji. Nie obawiajmy się tego. Udział w postępowaniu karnym nie jest co prawda niczym przyjemnym, ale w końcu wizyta u dentysty też nie jest miła, a jednak chodzić do niego trzeba. Zadzwońmy pod numer 997 lub 112 (z telefonu komórkowego) albo zgłośmy się do najbliższego komisariatu. Policjant ma obowiązek przyjąć od nas zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

Jeśli sprawa wymaga przesłuchania dziecka, domagajmy się zastosowania tzw. Niebieskiego pokoju. Jeśli dziecko natrafiło w Internecie na niewłaściwe treści, zwłaszcza na pornografię, to możemy zgłosić to jako przestępstwo. Nie wyciągajmy jednak pochopnych wniosków i  nie obwiniajmy dziecka o to. Mogło ono trafić na taką stronę zupełnie niechcący. Twórcy witryn pornograficznych bardzo często wprowadzają na nie mylące opisy, używają wprowadzających w błąd adresów.

 

Opracowała: JBOprawa

Źródło: www.dzieckowsieci.pl